Μαθαίνοντας να ζεις μέρα τη μέρα

Ένα βλέμμα Tου Νίκου Γ. Ξυδάκη Προσπαθώ να φανταστώ πώς θα είναι η Ελλάδα ύστερα από δέκα χρόνια. Αδύνατον. Μετά πέντε χρόνια; Αδύνατον. Σ’ ένα χρόνο; Οικονομικά θα είναι ακόμη χειρότερα από σήμερα, πολιτικά ή κοινωνικά δεν ξέρω, μόνο φοβάμαι για χειρότερα. Προσπαθώ να φανταστώ πώς θα είμαστε τα Χριστούγεννα. Πιστεύω ότι θα καθίσουμε γύρω από το οικογενειακό τραπέζι και σε τραπέζια φίλων και θα καταφέρουμε να γελάσουμε, να ευχηθούμε, να τσουγκρίσουμε, χωρίς να μπλέξουμε σε συζητήσεις για την Ύφεση και μαυρίσει η ψυχή μας, χωρίς να χαλάσουμε τις καρδιές μας για τα πολιτικά αίτια και τα ελαττώματα του γένους. Αυτά τα Χριστούγεννα θα τα καταφέρουμε κουτσά-στραβά. Μέχρι τόσο μπορώ να δω το μέλλον, ευχόμενος να μη σκιάσει το τραπέζι καμιά βαριά κουβέντα. Πιο πέρα δεν μπορώ να δω. Δεν πρόκειται για αδυναμία πρόβλεψης, αλλά για κατάρρευση της κανονικότητας: ποτέ δεν μπορούσαμε να προβλέψουμε τη μέλλουσα ζωή, αλλά τουλάχιστον η ζωή κυλούσε μέσα σαν μια ροή αναμονών, με κάποιες ευλογοφανείς προσδοκίες, με εύλογες πιθανότητες. Η κρίση διέκοψε την κανονική ροή του βίου και η ύφεση διέλυσε κάθε ορθολογιστική ή έστω ευλογοφανή προσδοκία. Όχι μόνο ποσοτικά, αλλά και ποιοτικά. Η μετάπτωση από τη σφαίρα της επιθυμίας, γνήσιας ή επίπλαστης, από τη σφαίρα της αφθονίας και της επάρκειας, πρωτογενούς ή δανεικής, στη σφαίρα της ανάγκης, της σπάνης, δεν μετασχηματίζει μόνο τον υλικό βίο, αλλά και τη σκέψη, το φαντασιακό, τους άυλους, πλην απολύτως ουσιώδεις, όρους της ύπαρξης. Ο βιαίως και αποτόμως χρεοκοπημένος, ο νεόπτωχος, ο νεοπληβείος βρίσκεται σε μια ριζικά καινούργια κατάσταση εντελώς απαράσκευος, χωρίς τα στοιχειώδη νοητικά εργαλεία, χωρίς την ψυχική δομή για να αντιμετωπίσει τις νέες προκλήσεις. Λυγίζει, πανικοβάλλεται, λιποψυχάει. Σε αυτό το σημείο περίπου βρισκόμαστε τώρα, με ευρεία διαβάθμιση ποσοτική και ποιοτική· δεν είναι εκτεθειμένες όλες οι πληθυσμιακές ομάδες στον ίδιο πόνο. Το γενικό κλίμα εντούτοις είναι αυτό: σύγχυση, πανικός, φόβος. Ο κατ’ αυτόν τον τρόπο λυγισμένος και δεχόμενος αλλεπάλληλα σοκ, ο ολισθαίνων καθοδικά στην κλίμακα της πτώχευσης και της ανημπόριας, είναι έτοιμος να αποδεχτεί τον τερματισμό του μαρτυρίου έναντι οποιουδήποτε τιμήματος, ηθικού, πολιτικού· είτε με έκπτωση στην ατομική του αξιοπρέπεια είτε με εκχώρηση κάθε αξίωσης επί του κοινωνικού συμβολαίου, του άλλωστε κουρελιασμένου. Ο λυγισμένος, ο ευρισκόμενος στο κατώφλι της ολοσχερούς ήττας, ο απολέσας την τιμή και την υπερηφάνειά του, ο λαχταρισμένος για το ψωμί των παιδιών του, είναι πρόθυμος να υποταχθεί, να εγκαταλείψει και την ισότητα και την ελευθερία και φυσικά τη δημοκρατία. Αρκεί να επιζήσει. Είναι όλα τόσο μαύρα; Οχι. Ασφαλώς το ενδεχόμενο του ζόφου είναι ισχυρό. Αλλά όχι μόνο αυτό. Οι άνθρωποι είναι επιβιωτές που τρέπονται προς απρόβλεπτες κατευθύνσεις, που αντιδρούν στις ιστορικές προκλήσεις με διαφορετικό κάθε φορά τρόπο, με επινοητικότητα, με πρωτότυπες ανασυνθέσεις της εμπειρίας. Ωστε πλάι στο ενδεχόμενο της παράλυσης και της υποταγής, του απανθρωπισμού, υπάρχουν πάντα και άλλα ενδεχόμενα εξίσου ισχυρά: η εξέγερση, η μεταρρύθμιση, η ταχεία προσαρμογή. Σε κάθε περίπτωση, οι άνθρωποι οργανισμοί επιδιώκουν αυτοματικά σχεδόν, και επιτυγχάνουν, ομοιοστασία, τη βέλτιστη ισορροπία με δαπάνη της ελάχιστης δυνατής ενέργειας - αυτό αχνοθυμάμαι από τη θερμοδυναμική εμβίων όντων στις παραδόσεις Βιολογίας πρώτου έτους και το μεταφέρω χοντροκομμένα στον κοινωνικό οργανισμό. Παρότι δεν μπορείς πια να προδιαγράψεις ούτε καν το αναμενόμενο περίγραμμα του εγγύς μέλλοντος -έλλογη προσδοκία, παρά πρόβλεψη-, προσαρμόζεσαι. Φέρνεις το μέλλον ακόμη πιο κοντά, συμπυκνώνεις τον χρόνο. Μαθαίνεις να ζεις μέρα τη μέρα, να αντλείς ευχαρίστηση βραχείας διάρκειας, παροντική, σωματική. Επανεκτιμάς απλές χαρές, βλέπεις ξανά τα ουσιώδη, ορίζεις αλλιώς τα στερνά χρειώδη. Τα δύο δύσκολα χρόνια που πέρασαν έπιανα τον εαυτό μου να ρουφάει άπληστα, σαν παρθένος οργανισμός άμαθος, τον ουρανό, τη λιακάδα, τη θάλασσα, αγκάλιαζα αλλιώς τ’ αμπέλια, τις ελιές, τους άτακτους πευκώνες. Γεύτηκα με πρωτόγνωρη ηδονή ντομάτες ξερικές απ’ το κυκλαδικό μποστάνι και πράσινο λάδι απ’ το «δύστυχο χώμα» του Μανιάτη φίλου μου. Ένιωσα ότι οι φιλίες, οι συγγενείς, οι σχέσεις είναι μονάκριβα δώρα. Σαν τη ζωή. Και με έκπληξη έπιασα και άλλους πολλούς γύρω μου να αντιδρούν έτσι, να ζουν εδώ και τώρα, να απολαμβάνουν το ολίγο, να σέβονται το ελάχιστο. «Η ζωή καταβάλλει τον οβολό του φύλλου της ελιάς».
Hμερομηνία :  27/10/12    Copyright:  http://www.kathimerini.gr

Με αφορμή την αυριανή επέτειο

Η ομορφιά της στιγμής

Ακόμη κι όταν όλα φαίνονται να κυλάνε ανάποδα,
έρχεται αυτή η ομορφιά της στιγμής που μπορεί να σε απογειώσει,
να σε κάνει να νιώσεις δυνατός,
να σου δώσει την ώθηση να ονειρευτείς
και να αφεθείς στη στιγμή που έρχεται για σένα.
Αφεθείτε στην ομορφιά της φύσης,
στις μυρωδιές του φθινοπώρου,
στα φύλλα που πέφτουν και πλέκουν ένα μαγικό χαλί,
πετάξτε από πάνω σας το κακό
και αφοσιωθείτε στο χαμόγελο των ανθρώπων,
στην αλήθεια που οι άνθρωποι κρύβουν μέσα τους,
στη γλυκιά κουβέντα του φίλου που αγαπά και στηρίζει αβίαστα,
ακούστε,
νιώστε
και κλείστε τα αυτιά και τα μάτια
σε όλους όσους θέλουν να σας κλέψουν τη χαρά,
σε όλους όσους δεν μπορούν να αγαπήσουν αληθινά,
σε όλους όσους αρέσκονται να ζούνε με τα φαντάσματα,
σε όλους όσους δεν σας εκτιμούν πραγματικά,
σε όλους όσους ζουν για να επιβεβαιώνουν το τεράστιο εγώ τους,
σε όλους όσους ποτέ δεν είναι σε θέση να αναλάβουν τις ευθύνες του λάθους τους,
σε όλους όσους δεν σας λένε σ' αγαπώ,
σε όλους εκείνους που δεν εννοούν να σας κοιτάξουν στα μάτια,
σε όλους εκείνους που δεν έχουν κάνει πράξη ταυτόσημη την αγάπη και το σεβασμό.

Σταμάτης Φασουλής-Μια ωραία κατάθεση ψυχής

Βλέπω στα πρόσωπα γύρω μου ότι αρχίζουν να μην έχουν παρελθόν. Τα ξεχάσαμε όλα, δυστυχώς και τα καλά μας, γιατί είχαμε προτερήματα. Τα έζησα, τα θυμάμαι. Υπήρχε αίσθημα που σπαρταρούσε. Αν διαψεύστηκε, αν ξεπουλήθηκε, οι ίδιοι φταίνε, όμως δεν σημαίνει ότι δεν υπήρξε. Ως λαός έπρεπε να προχωρήσουμε και να διαγράψουμε παλιές έριδες. Όμως μαζί με αυτά θάψαμε τη μισή μας ζωή. Τώρα η άλλη μισή εκδικείται».

Αυτό είναι το πιο επικίνδυνο, λέει ο Σταμάτης Φασουλής, μιλώντας για την Ελλάδα που ζήσαμε κι αυτήν που ζούμε, όπως αποτυπώνεται στο καινούργιο έργο του Άκη Δήμου που ετοιμάζει στο θέατρο Χορν.

«Όθων και Ποθούλα». Μια κωμωδία που από τη μια περιγράφει την Αθήνα του 2012 και ύστερα ανατρέχει σ’ εκείνη του 1837, θυμίζοντας όμως και το 1942. Και μαζί, τις αδυναμίες μας. «Το χρέος για τον Έλληνα είναι παράδοση! Αιώνες τώρα, από γενιά σε γενιά», λέει ο Όθων, ένας μεγαλοβιοτέχνης που ξεσπιτώνεται από τα βόρεια προάστια στο προικώο της γυναίκας του στο Κουκάκι.

Εκεί ξεπηδάει όλο το παρελθόν της Ελλάδας. Δεν είναι ακριβώς μια ιστορία της κρίσης, ξεκαθαρίζει ο Σταμάτης Φασουλής. Πιστεύει πως πρέπει να υπάρχει μια απόσταση από τα πράγματα για να τα καταγράψεις σωστά. «Μόνο από την προοπτική της Ιστορίας μπορεί να μιλήσει το θέατρο. Όταν λ.χ. στην αρχαιότητα ήθελαν να μιλήσουν για τον Περικλή, έγραφαν για τον Οιδίποδα». Κι ύστερα, οι περικοπές των συντάξεων δεν είναι οι μόνες που έχουν σημασία. Από τη στιγμή που απαξιώσαμε τη μνήμη και την παιδεία, λέει, μας εκδικήθηκαν. «Επικαλούμαστε συχνά την αρχαιότητα, όμως πόσοι διάβασαν Αριστοτέλη, πόσοι επισκέφθηκαν το Μουσείο της Ακρόπολης ή το Εθνικό Αρχαιολογικό; Τρομάζεις από την αδιαφορία μας. Είχα πάει πριν από δύο χρόνια και τρόμαξα από το περιβάλλον. Ένα μαδημένο πάρκο σε παρακμή και μέσα στο μουσείο το θαύμα, οι κούροι και οι κόρες».

Για γέλια

– Την εποχή του Όθωνα και της Αμαλίας στην οποία αναφέρεται το έργο υπήρχε έντονο το στοιχείο του θαυμασμού στην Ευρώπη. Η πολιτειακή κατοχή από τους Βαυαρούς ήταν επίσημη. Αυτό έχει παραπομπές στο σήμερα;

– Αφήνουμε το κοινό να δει τις ομοιότητες. Σαν έναν εφιάλτη που, αντί για κλάματα, προκαλεί γέλια.

– Χωράει το γέλιο όταν χιλιάδες άνθρωποι ζουν ένα δράμα;

– Δεν νομίζω ότι χωρίς το γέλιο θα σωθούμε. Άλλωστε  σε μία από τις χειρότερες ιστορικές στιγμές, όπως το ’40, αυτό που άνθησε εκρηκτικά στο θέατρο ήταν το πλούσιο γέλιο και η επιθεώρηση. Η χαρά ήταν στήριγμα. Σημασία έχει ο τρόπος.

– Αλλάζουν τα πράγματα με τα οποία γελάμε πια;

– Ξέρω πως αν είναι αληθινή η στιγμή, ο κόσμος γελάει. Στη ζωή μας σπάνια γελάμε πια. Όμως, στο θέατρο έρχονται να γελάσουν. Στη ζωή παλεύουν να σταθούν.

– Στις περιόδους κρίσης εντείνονται τα άκρα, πολιτικά και ηθικά. Οι άνθρωποι με αγωγή γίνονται πιο αλληλέγγυοι, ενώ οι άλλοι, πιο επιθετικοί. Το βλέπετε γύρω σας;

– Βλέπω και ανθρώπους με αγωγή να μεταμορφώνονται. Δεν είναι θέμα καλών τρόπων, αλλά ψυχικής ισορροπίας και παιδείας. Συναισθηματικός πλούτος χρειάζεται, κάτι που καταργήσαμε μαζί με την παιδεία. Ο κόσμος, επειδή ενημερώνεται από το κομπιούτερ, νομίζει ότι μορφώνεται. Άλλο η γνώση και άλλο η πληροφόρηση. Και στο Διαδίκτυο υπάρχει μεγάλη ελευθερία, αλλά και καφρίλα. Λάσπη στον ανεμιστήρα.

– Και τάση για διαπόμπευση.

– Γιατί η εικόνα είναι καθεστώς. Ειδικά τα νέα παιδιά είναι διαρκώς με ένα κινητό στο χέρι και βγάζουν φωτογραφίες. Πάνε σε μια συναυλία, σε μια παράσταση, δεν πιστεύουν όμως στα μάτια, αλλά μόνο σ’ αυτό που κατέγραψε το κινητό τους. Εκατομμύρια οθόνες απαθανατίζουν την αλήθεια, την οποία δεν σηκώνει κανείς το χέρι της ψυχής του να την αρπάξει, παρά μόνον το χέρι που κρατάει το κινητό. Πραγματικότητα θεωρούν ό,τι τους δώσει το Ίντερνετ  Χρειάζονται χρόνια για να αποκτήσει όλο αυτό τη σοβαρότητα που χρειάζεται.

Δεν πήραμε είδηση

– Πώς αλλάζει ο βαθύτερος τρόπος που νιώθουμε και σκεφτόμαστε, ο ψυχισμός του Ελληνα;

– Νομίζω ότι έχει αλλάξει καιρό πριν και δεν το πήραμε είδηση. Η κρίση άνοιξε την αυλαία και είδαμε όλο αυτό το κατεστραμμένο τοπίο στα νησιά, στην ενδοχώρα, στα χωριά. Μια αντιγραφή του αθηναϊκού κακέκτυπου και των μεγάλων πόλεων. Τους ενοχλεί το χώμα και αντί να βάλουν λουλούδια, επιμένουν στο τσιμέντο. Αρχιτεκτονικά εκτρώματα πνιγμένα στις τρύπες και τα φουγάρα γέμισαν τα Μεσόγεια. Και αναρωτιέσαι, αυτό είναι ο Έλληνας; Πριν από μερικά χρόνια, φίλες με πήγαν σε μια στάνη στη Λάρισα. Δίπλα ήταν ένα ταπεινό σπίτι, σκέτο στολίδι. Και στην αυλή μια σπασμένη μικρή γούρνα, αρχαία μάλλον. Όταν ρώτησα τι είναι, η γυναίκα μου είπε ότι εκεί βάζει νερό να πίνουν τα πουλάκια. «Να τα ιδείς, να κλαις». Με συγκλόνισε η κουβέντα της, όπως και η λιτότητα του χώρου, είχε μια μεγαλοπρέπεια. Και το σπίτι πεντακάθαρο σαν την ψυχή της. Αυτό ήταν ο Έλληνας.

– Τώρα ποιος είναι;

– Εκείνος που έχτισε παράνομη πισίνα στα νησιά δίπλα στη θάλασσα και τώρα τρέχει να την καλύψει. Η μισή Ελλάδα τρέχει να κρυφτεί και η άλλη μισή υποφέρει.

– Στο κέντρο, τα χαμόγελα πράγματι σβήνουν;

– Δεν υπάρχουν χαμόγελα. Ο καθένας είναι έτοιμος να σου ορμήσει για τους δικούς του λόγους και να δικαιολογηθεί ότι περνάει δύσκολα. Πράγματι περνάμε δύσκολα, αλλά όχι μαζί. Περνάει ο καθένας μόνος του και νιώθει όλους τους άλλους υπεύθυνους για τη δική του θέση. Αντί να μας ενώσει αυτή η κρίση, μας χώρισε απελπισμένα. Υπάρχει, επίσης, διάχυτη επιθετικότητα.

– Και στη δεκαετία του ’60 οι άνθρωποι ήταν φτωχοί, οι πολιτικές έριδες ήταν αγριότερες, αλλά αγωνίζονταν για κάτι καλύτερο. Σήμερα;

– Υπήρχε η μεγάλη ελπίδα και κυρίως υπήρχαν μπροστάρηδες του καλού, ενώ σήμερα υπάρχουν πολλοί απαίδευτοι που θέλουν να διατηρήσουν τα κεκτημένα σε επίπεδο σωματείου. Δεν σώζεται η Ελλάδα σε συνδικαλιστικό επίπεδο. Με την άδεια του ΠΑΣΟΚ έγινε κράτος εν κράτει.

– Λένε συχνά πως η πολιτική είναι θέατρο. Τι είδος ρόλων ερμηνεύουν οι αρχηγοί μας;

– Το θέατρο είναι χώρος ποιητικός. Η πολιτική δεν έχει καμία ποίηση. Οι πολιτικοί μας υποδύονται κάθε δευτερόλεπτο αυτό που νομίζουν ότι θέλουν να δουν οι άλλοι στο πρόσωπό τους. Νιώθω άστεγος πολιτικά και πολύ απογοητευμένος.

– Τι δείχνει για τον ψυχισμό μας η άνοδος της Χρυσής Αυγής;

– Σε μια ασταθή περίοδο της δημοκρατίας, όταν βουλιάζει το κέντρο, τα άκρα ξεσηκώνονται. Μεγαλύτερος είναι ο φόβος, παρά η ανησυχία. Φοβάμαι.

Την επανάστασή μου την έκανα όταν έπρεπε

– Τα τελευταία χρόνια, σκηνοθετείτε μεγάλες παραγωγές: την Μαρινέλλα, το «Κλουβί με τις τρελές», το «Τρίτο στεφάνι», τώρα το «Σικάγο». Μοιάζετε δέσμιος πραγμάτων που πριν από μερικά χρόνια θα ειρωνευόσασταν.

— Μπορεί να ειρωνεύομαι και τώρα τον εαυτό μου, αλλά αυτός είναι τρόπος ύπαρξης της ζωής για μένα. Αν δεν σαρκάσω κάτι, δεν μπορώ να το υπηρετήσω. Ύστερα από μια ορισμένη ηλικία κατάλαβα ότι το θέατρο είναι πολύ πιο σημαντικό από τον φανατισμό που είχα απέναντί του. Κατάλαβα, επίσης, ότι αγαπάω όλα τα είδη –«χωρίς αστείαν αιδώ» που λέει και ο ποιητής–, για τη μορφή του είδους. Παλιά, όταν έκανα μεγάλες παραγωγές, είχα τύψεις, τώρα νιώθω χαρά. Ξέρετε, οι ηθοποιοί είναι κάτι πάνω από την οικογένεια και δεν βλέπω την ώρα να έρθω να τους συναντήσω στο θέατρο. Είναι σαν τις σχέσεις στον στρατό. Κρατούν λίγους μήνες, αλλά χτυπάει η καρδιά σου όταν τις θυμάσαι. Θέλω να πω ότι το θέατρο –πέρα από επιτυχίες και αποτυχίες– μου προσέφερε ένα συναισθηματικό αποκούμπι. Κι εκτός από τις μεγάλες παραγωγές, πάντα υπάρχει και μια μικρή όπως το «Κόκκινο».

– Ξεκινήσατε αρχές του ’70 από το Ελεύθερο Θέατρο, που έφερε μια φρέσκια ματιά στο θεατρικό τοπίο. Σαράντα χρόνια μετά, δεν μπήκατε στον πειρασμό να δοκιμάσετε πιο τολμηρά, πιο εναλλακτικά πράγματα;

— Είναι πολύ θλιβερό να γνωρίζεις μια μεγάλη γυναίκα με μίνι. Την επανάστασή μου την έκανα όταν έπρεπε. Το διαφορετικό σήμερα το κάνω με το βραβείο Χορν. Δίνω την ευκαιρία στα νέα παιδιά να κάνουν τις επιλογές τους στο θέατρο, χωρίς να πιέζονται οικονομικά για ένα διάστημα.

– Σας βαραίνει ο χρόνος;

— Κάνω τον άνετο, αλλά με τρομάζει ο χρόνος. Όχι ο θάνατος. Φοβάμαι τη φθορά του μυαλού και του σώματος.

http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathextra_1_15/10/2012_466116

Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Μια ενδιαφέρουσα με χιούμορ προσέγγιση της κρίσης

Μάλλον χρειάζονται πολλές λαμπάδες για να πληρώσουν οι κλέφτες...Χαίρομαι για τον φίλο και συνάδελφο Θανάση που κάποτε διάβαζα τα στιχάκια του και άκουγα τα πρωτόλεια από την κιθάρα του...

Ένα τραγούδι για το φθινόπωρο!

Φθινόπωρο
Τι γυρεύει το κορίτσι
Στο σκοτάδι της καρέκλας;
Γρήγορα
Καθώς νυχτώνει το φθινόπωρο
Γδύνεται
Με σύννεφα μπροστά στα μάτια
Με τη βροχή μέσ’ στο κεφάλι
Με τη βελόνα στην καρδιά
Βγάζει τις κάλτσες
Βγάζει τα λουλούδια
Πετάει το φωτοστέφανο
Έξω τα φύλλα του καιρού
Βάφονται μέσα στο αίμα.
Μίλτος Σαχτούρης

Καλή μας μέρα!

Ξεκινώ τη σημερινή ημέρα με την ελπίδα ότι στη χώρα αυτή θα μιλάμε λιγότερο και θα πράττουμε περισσότερο. "Πόση θεωρητικολογία για το πώς, πού και το γιατί με αφορμή την επίσκεψη της Γερμανίδας πρωθυπουργού και καμία ουσία σε όλη αυτή τη φιλολογία. Ας έχουμε ελπίδα και περίσκεψη και ας ξεκινήσουμε από εμάς τους ίδιους. Καλημέρα!

Συνοπτικές απαντήσεις στις ερωτήσεις του ΚΕΕ-Κρητικός

2.1.

1.      Τα πραγματικά γεγονότα είναι το ιστορικό πλαίσιο (βλέπε εισαγωγή βιβλίου)
2.      φύση, θρησκεία, γυναίκα-έρωτας, πατρίδα
3.      χρήση δημοτικής γλώσσας, ιαμβικός δεκαπεντασύλλαβος –ζευγαρωτή ομοιοκαταληξία, μοτίβο του αριθμού τρία, συνομιλία με άψυχα στοιχεία της φύσης - προσωποποίηση, συνομιλία με τις ψυχές των νεκρών, ηρωισμός που ξεπερνά τα ανθρώπινα μέτρα (υπερβολή), θέμα της ξενιτιάς, μοτίβο της δοκιμασίας, μοτίβο της στέρησης
4.      αναφορά στην πατρίδα, στην ελευθερία, στην αγωνιστικότητα του Κρητικού
5.      στη δεύτερη ενότητα, αναφορά στην έσχατη κρίση, Δευτέρα παρουσία, σάλπιγγα, κοιλάδα Ιωσαφάτ

2   2.2.

1  νύχτα, σκηνή ναυαγίου, πρόδρομες και αναδρομικές αφηγήσεις , έναρξη in media res
2.      κρητικός πρωταγωνιστικός ρόλος, αρραβωνιαστικιά, βουβό πρόσωπο, περιγραφή στην ενότητα 2[19], φεγγαροντυμένη μέσα από τις αφηγήσεις του κρητικού, ασκεί επίδραση στον κρητικό, σημαντικός ρόλος, όλα τα άλλα πρόσωπα έμμεσα αναφέρονται από τον κρητικό
3.      Οι λυρικοί ποιητές, ιδιαίτερα οι Γερμανοί Ρομαντικοί, τους οποίους είχε υπόψη ο Σολωμός,
εκφράζουν το υπέρτατο άπλωμα της ψυχής και τη σύζευξή της με το άπειρο του σύμπαντος. Ο λυρικός ποιητής υμνεί τον κόσμο επιστρέφοντας στο παρελθόν και συνδέοντας το συναίσθημα με τη φύση. Στη λυρική σύνθεση ο λόγος και το μέτρο είναι αδιαχώριστα. Το μέτρο μάλιστα αναδεικνύει τη γλώσσα και ο λυρισμός, το αποτέλεσμα της σύζευξης λόγου και μέτρου, είναι ένα παιχνίδι της αθωότητας και της μνήμης, σύμφωνα με τον χαρακτηρισμό του Ιταλού ποιητή Ουγγαρέτι (1888-1970).
Εσωτερικός κόσμος κρητικού, συναισθήματα, εκφραστικά μέσα, επίδραση φύσης στην ψυχοσύνθεση του ήρωα
4.      Σχέση της φύσης με τη φεγγαροντυμένη, επίδραση στη φύση, αλλαγή σκηνικού, το φυσικό τοπίο αναδεικνύει τη φεγγαροντυμένη και μεταμορφώνεται, η νύχτα γεμίζει φως, χρήση πολυσύνδετου
5.      Πολλές οι αντιθέσεις: θάλασσα-στεριά, αστροπελέκι-καλό, ζωή-θάνατος, ταραχή-ηρεμία- ησυχία, μαύρα μάτια-χρυσά μαλλιά, φως-σκοτάδι-νύχτα, λίγοι-πολλοί, πόλεμος-ειρήνη,
6.      Αναγκαία η επανάληψη για την αλλαγή του σκηνικού, προετοιμασία για την εμφάνιση της φεγγαροντυμένης, μοτίβο της σιγής του κόσμου
7.      Αναφορά σε στοιχεία της φύσης ιδωμένα από μια άλλη οπτική, εδώ η φύση λειτουργεί σε μεταφυσικό επίπεδο και ενώνεται με το πνεύμα, επαναφορά στην εν σαρκί ανάσταση των νεκρών
8.      Ο όρκος προιδεάζει τον ακροατή αναγνώστη για όσα θα ακολουθήσουν και συνδέεται με την έκκληση εμπίστευσης, σχήμα των τριων, κλιμάκωση από το λιγότερο σημαντικό στο πιο σημαντικό
9.      Αφήγηση μιας ιστορίας που έγινε σε ένα χρονικό διάστημα, πρωτοπρόσωπη αφήγηση, χρήση ιστορικού χρόνου, πλοκή, β ενικό πρόσωπο, απευθύνεται σε υποθετικό ακροατήριο
10.  Έκφραση υπέρτατης αγάπης, δικαιολόγηση της υπερπροσπάθειας του ήρωα, προετοιμασία για το θάνατο της αγαπημένης, θρησκευτική επίδραση,
11.  Αρχαίο μοτίβο της σιγής του κόσμου πριν τη θεία επιφάνεια, εκφραστικά μέσα, μυστήριο
12.  Η φύση παραπλανά τον ήρωα, λειτουργεί εντέλει αρνητικά και ανασταλτικά στον αγώνα του
13.  Μορφή της φεγγαροντυμένης, διαθέτει όλα τα στοιχεία, είναι καλή και όμορφη, είναι θεϊκή μορφή, έλκει τον ήρωα, διαβάζει τη σκέψη και το μυαλό του ήρωα

2.3.

1.      Γιατί θα μας μεταφέρει σε ένα μεταφυσικό τοπίο, ζητά λοιπόν προκαταβολικά να γίνει πιστευτός
2.      Τρικυμία, φεγγαροντυμένη, ήχος, ομορφιά της φύσης, κλιμάκωση από το λιγότερο ισχυρό στο περισσότερο ισχυρό
3.      Πίστη στην έσχατη κρίση, αγάπη που νικά το θάνατο
4.      Ερμηνείες για τη φεγγαροντυμένη, βλέπε σχόλια βιβλίου και συνοδευτικά κείμενα στο β μέρος
5.      Η ισχυρή και ιδεατή αγάπη δεν επηρεάζεται από το χρόνο, σπα τους χρονικούς περιορισμούς και περνά στη σφαίρα της αιωνιότητας
6.      Εντυπωσιάζεται από την ομορφιά της, έλκεται και δεν μπορεί να πάρει τα μάτια του από αυτή, αισθάνεται ότι η μορφή είναι οικεία, αισθάνεται ότι μπορεί να εισχωρήσει στις μύχιες σκέψεις του, διαθέτει θεϊκά στοιχεία συγχρόνως και γι’ αυτό περιμένει να τον βοηθήσει στον αγώνα του να σώσει την αγαπημένη του