Πολύ συχνά συζητώντας με συνομηλίκους μου αναφερόμαστε στο ζήτημα της ελεύθερης γνώσης και εκφράζουμε μια μικρή ζήλεια και ένα παράπονο μαζί, γιατί εμείς στην εφηβική μας ηλικία δεν είχαμε τη δυνατότητα αλλά ούτε και την τύχη με ένα απλό κλικ στον υπολογιστή να συλλέγουμε τόση γνώση και να ενημερωνόμαστε για ό,τι μας ενδιέφερε ή και ό,τι μας ζητούνταν. Σήμερα, οι έφηβοι έχουν την ευκολία αν το επιθυμούν να περιπλανηθούν όπου εκείνοι επιλέξουν. Και βέβαια, εδώ τίθεται το ζήτημα της επιλογής και της καθοδήγησης και της αφύπνισης που μάλλον είναι υπόθεση γονεική αρχικά και στη συνέχεια έργο και απαραίτητο καθήκον του εκπαιδευτικού. Και το πιο σημαντικό καθήκον είναι να βοηθήσουμε το μαθητή και έφηβο να αποδελτιώσει σωστά αυτή τη γνώση, να τη διαχειριστεί, να την κατανοήσει και να μην την αντιγράψει απλώς. Σχετικό και το παρακάτω άρθρο από την Καθημερινή
Η φοίτηση του Tζούλιαν Ασάνζ, του ιδρυτή των Wikileaks, στο σχολείο δεν ήταν τακτική. Μέχρι τα 14 χρόνια του, η μητέρα του άλλαζε διαρκώς σπίτι και τόπο διαμονής (συνολικά, 37 μετακομίσεις!) κι έτσι ο μικρός έμαθε γράμματα με μαθήματα κατ' οίκον ή μέσω αλληλογραφίας. Κυρίως όμως διάβαζε μόνος του και με πάθος. O ίδιος έχει πει ότι στη δεκαετία του '80, όταν ήταν έφηβος, περνούσε ατέλειωτες ώρες σε δημόσιες βιβλιοθήκες: «Πήγαινα από το ένα θέμα στο άλλο, μελετώντας με προσοχή τα βιβλία που έβρισκα στις παραπομπές, ανατρέχοντας στις πηγές και ακολουθώντας τo μονοπάτι που μου υποδείκνυαν». Ετσι, απέκτησε ένα πολύ πλούσιο λεξιλόγιο, αλλά χρειάστηκε να περάσουν μερικά χρόνια για να μάθει πώς προφέρονταν σωστά όλες αυτές οι λέξεις που είχε μάθει. Ενας χάκερ περιωπής, ένας άνθρωπος που μέσω του Ιντερνετ έφερε πολλές κυβερνήσεις άνω κάτω, ήταν παιδί της τυπωμένης σελίδας.
Στις μέρες μας ένας έφηβος με ισχυρή δίψα για μάθηση ίσως να μη χρειάζεται να διαβεί το κατώφλι μιας βιβλιοθήκης: αρκούν ένας υπολογιστής και μια σύνδεση με το Ιντερνετ. Το ερώτημα όμως είναι ποιο περιβάλλον (οικογενειακό, φιλικό, σχολικό) θα αφυπνίσει αυτή τη δίψα. Η δίψα του νεαρού Αυστραλού γεννήθηκε σε ένα αντισυμβατικό περιβάλλον αμφισβήτησης και αναζήτησης, ενώ κάποιοι καθηγητές πανεπιστημίου ανεπίσημα του είχαν παραδώσει μαθήματα και του είχαν υποδείξει πώς να διαβάζει Φυσική, που ήταν η μεγάλη αγάπη του.
Την προηγούμενη εβδομάδα συμπληρώθηκαν δέκα χρόνια από την ίδρυση της Wikipedia, μιας «άυλης» εγκυκλοπαίδειας, αλλά εξαιρετικά χρήσιμης στον υλικό μας κόσμο, παρά τις σημερινές (αλλά όχι κατ' ανάγκη και αυριανές) αδυναμίες της. Δεν ξέρω αν η δημιουργία της μπορεί να χαρακτηριστεί «επανάσταση», όμως η ύπαρξή της είναι ένα επίτευγμα με επαναστατικές δυνατότητες. Με έναν τρόπο, είναι η εκπλήρωση του ονείρου του Χ. Τζ. Ουέλς για τον «παγκόσμιο εγκέφαλο», ένα συλλογικό απόθεμα γνώσης, μια παγκόσμια εγκυκλοπαίδεια, προσιτή σε όλο τον κόσμο, η οποία θα εμπλουτίζεται και θα αναθεωρείται αδιάκοπα. «Σήμερα χρειαζόμαστε έναν Χένρι Φορντ», είχε πει το 1937, «που θα εκσυγχρονίσει την κατανομή της γνώσης». Και ο Φορντ βρέθηκε - ήταν νομοτελειακό να βρεθεί μετά την επανάσταση της πληροφορικής, μετά τους τόσους «Τέιλορ» που είχαν προηγηθεί.
Σήμερα υπάρχει η βάση γι' αυτήν τη δημοκρατική, την παγκόσμια κατανομή της γνώσης, των πληροφοριών και η πολύ νεαρή Wikipedia είναι «ένα» από τα πιο θαυμαστά εργαλεία της. Αν όμως ο Τζούλιαν Ασάνζ δεν είχε γεννηθεί στην Αυστραλία, αλλά στην υποσαχάρια Αφρική, τα εφηβικά του ενδιαφέροντα θα ήταν πολύ διαφορετικά. Ούτε σε πραγματικές βιβλιοθήκες θα ξημεροβραδιαζόταν, ούτε ψηφιοποιημένες βιβλιοθήκες και αρχεία θα επισκεπτόταν.
Παρά την άδικη και άνιση παγκόσμια κατανομή της γνώσης, των ευκαιριών, του δικαιώματος στην επιβίωση, είμαστε τυχεροί που ζούμε σε μια εποχή που εύκολα μπορεί κανείς να έρθει σε επαφή με την «καλή γνώση» (good knowledge), που έλεγε ο Ουέλς, παρ' όλο που για τη διαμόρφωση των κριτηρίων για την επιλογή και την αξιολόγησή τους δεν αρκούν μερικά «κλικ». Είναι αυτονόητο ότι εξω-ιντερνετικοί παράγοντες θα καθορίσουν το αν οι έφηβοι της ηλικίας που είχε ο Ασάνζ όταν ήταν ποντικός των βιβλιοθηκών θα αποκτήσουν ανάλογα με αυτόν ενδιαφέροντα, το αν θα χρησιμοποιούν τη Wikipedia ή τη Βικιπαίδεια, την ελληνική της εκδοχή, όχι στο πλαίσιο της σχολικής ρουτίνας, όπως συνήθως συμβαίνει, αλλά για να πετάξουν κάποτε με τα δικά τους φτερά, έχοντας μάθει σωστά τις λέξεις και τις έννοιες.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου