Πανελλήνιες, πανελλαδικές κι άλλα αδιέξοδα συστήματα

Του Πάσχου Mανδραβέλη

Eνα από τα βασικά ερωτήματα για την παιδεία μπορεί να συνοψιστεί ως εξής: με πανελλήνιες τα βάζουμε, με πανελλαδικές τα βγάζουμε, τι έχουν τα έρμα και δεν μαθαίνουν; Σε ό,τι αφορά τουλάχιστον τις εξετάσεις, τα δοκιμάσαμε όλα: τα τέσσερα μαθήματα, τα έξι, τα δεκατέσσερα· τη βάση του δέκα, του οκτώ, και του δύο· τις κατευθύνσεις, τις δέσμες, τους κύκλους και ό,τι άλλο μπορεί να φανταστεί κανείς. Τίποτε δεν μοιάζει να δουλεύει. Και δεν δουλεύει τίποτε, διότι δεν ξέρουμε τι θέλουμε να δουλέψει.

Το σύστημα των εξετάσεων εξελίχθηκε σε έναν άξονα· το αδιάβλητό τους. Αυτό είναι θετικό, αλλά από την άλλη μεριά γίνεται μηχανιστικό. Δεν επιτρέπει σε κανένα να νιώσει ριγμένος, αλλά ταυτόχρονα δεν επιτρέπει στους υποψηφίους να δείξουν τις πραγματικές δυνατότητες ή γνώσεις τους.

Τα μεγάλα πανεπιστήμια του εξωτερικού -αυτά που θαυμάζουμε για το επίπεδό τους- εξετάζουν τους υποψηφίους ακόμη και με προσωπική συνέντευξη. Μπορούμε εμείς να κάνουμε αποδεκτό ότι στη βαθμολογία εισαγωγής θα σταθμίζονται ακόμη και οι κοινωνικές δράσεις ενός υποψηφίου; Δεν θα υπήρχε κλαυθμός για αναξιοκρατία; Εδώ θεωρείται ασυγχώρητο «αμάρτημα» ακόμη και η αμφισημία που μπορεί να υπάρχει σε ένα θέμα εξετάσεων, δεν θα υπάρξει κατακραυγή για αξιολόγηση χωρίς αυστηρά αντικειμενικά κριτήρια;

Δυστυχώς, με τις εξετάσεις έχουμε το ίδιο πρόβλημα με τη γραφειοκρατία για τις επιχειρήσεις. Οσο περισσότερο εξασφαλίζεις ότι τίποτε δεν θα πάει στραβά, άλλο τόσο εξασφαλίζεις ότι τίποτε δεν θα πάει καλά. Φτιάχνουμε έναν πήχυ μετριότητας στον οποίο προσαρμόζονται όλοι. Και μετά αρχίζουμε να τον πειράζουμε, προσπαθώντας να βρούμε το σωστό ύψος.

Η αποκέντρωση της επιλογής των υποψηφίων στα πανεπιστήμια είναι, μακροπρόθεσμα, η μόνη βιώσιμη λύση. Το πρόβλημα είναι ότι, βραχυχρόνια, θα γίνει της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Τα ελληνικά ΑΕΙ φημίζονται για την αναξιοκρατία και τον νεποτισμό τους, κάτι που θα εμφανιστεί και κατά τη διαδικασία αξιολόγησης των υποψηφίων. Θα ενεργοποιηθούν τα συντηρητικά ανακλαστικά· ο Τύπος θα γράφει πύρινα άρθρα για τη διαφθορά στα ΑΕΙ και κάποιος φοβισμένος υπουργός θα συγκεντρώσει πάλι τις αρμοδιότητες στο υπουργείο.

Η αποκέντρωση λοιπόν χρειάζεται την ευθύνη της ακαδημαϊκής κοινότητας, αλλά και την τιμωρία για την έλλειψή της. Αυτό σημαίνει ότι αν ένα τμήμα ΑΕΙ ή ένα πανεπιστήμιο δεν επιτυγχάνει κάποιους στόχους, θα κλείνει και το διδακτικό προσωπικό θα απολύεται. Εδώ όμως σιτίζουμε το ακαδημαϊκό προσωπικό, το οποίο με διάφορα φληναφήματα αρνείται την αξιολόγηση ακόμη και όταν αυτή γίνεται για... ακαδημαϊκούς λόγους, δηλαδή χωρίς επιπτώσεις. Εχουμε τοπικούς βουλευτές και παράγοντες που δίνουν μάχες μέχρις εσχάτων για να διατηρηθούν τμήματα ΤΕΙ που δεν έχουν σπουδαστές. Υπάρχει περίπτωση όλοι αυτοί να αποδεχθούν τη βαριά ευθύνη και τις επιπτώσεις που έχει κάποια μορφή αυτοδιαχείρισης;

Μακροχρόνια δεν υπάρχει τίποτε άλλο από την κατάργηση του σοβιετικού μοντέλου εκπαίδευσης που έχουμε στήσει. Γι’ αυτό όμως πρέπει να προετοιμαστούμε. Και ψυχολογικά. Πρέπει να καταλάβουμε ότι τα πράγματα θα χειροτερεύσουν πριν λειτουργήσουν. Το υπουργείο Παιδείας έκανε ένα βήμα προς αυτή την κατεύθυνση επιτρέποντας στα πανεπιστήμια να σταθμίζουν μόνα τους τα μαθήματα για την εισαγωγή των υποψηφίων. Δεν αρκεί. Πιθανώς ένα πειραματικό πανεπιστήμιο να είναι το επόμενο βήμα.
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_1_26/06/2011_447215