Οι Κέλτες

Ένα τραγούδι η αφορμή για το διαδικτυακό ταξίδι που με οδήγησε στους Κέλτες. Ο συνειρμός είναι μεγάλη παγίδα στον κόσμο του google και του youtube. Έτσι, στο πλαίσιο αυτό παρουσιάζω μουσικές σχετικές, προτείνω μια έκθεση στη Φρανκφούρτη που παρουσιάζει τον κόσμο των Ετρούσκων και των Κελτών, κάποια ιστορικά στοιχεία που αλίευσα σε ιστοσελίδες και ένα βιβλίο με κελτικά λαϊκά παραμύθια.

1. Έκθεση που παρουσιάζει τον κόσμο των Ετρούσκων και των Κελτών με εκθέματα από τη βόρεια Ιταλία και την περιοχή των ανατολικών Άλπεων. Tα θέματα που αναδεικνύονται, η λατρεία των νεκρών, οι αρματοδρομίες, οι τελετουργίες κλπ., μας δίνουν την εικόνα μιας εκλεπτυσμένης ευρωπαϊκής αριστοκρατίας πριν από 2.500 χρόνια.

30 Οκτωβρίου 2010-20 Μαρτίου 2011

Archäologisches Museum Frankfurt
Karmelitergasse 1
Φρανκφούρτη, Γερμανία


Ώρες λειτουργίας
Tρίτη, Πέμπτη-Κυριακή 10:00-17:00
Τετάρτη 10:00-20:00


Πληροφορίες
Τηλ.: 0049 6921235896 begin_of_the_skype_highlighting              0049 6921235896      end_of_the_skype_highlighting

2. Σύμφωνα με την καλή μας wikipedia αλλά και άλλες ιστοσελίδες το πολιτισμικό πρόσωπο της Ευρώπης κατά την ιστορική περίοδο κυριαρχήθηκε από μια ενιαία πολιτισμική ομάδα, μια ισχυρή, πολιτισμικά διαφοροποιημένη ομάδα λαών, τους Κέλτες. Αυτός ο μονολιθικός πολιτισμός που εξαπλώθηκε από την Ιρλανδία έως τη Μικρά Ασία (οι Γαλάτες της Καινής Διαθήκης). Οι Κέλτες κυριολεκτικά κατάπιαν την Ρώμη το 390 π.Χ. ενώ επέδραμαν και κατέλαβαν αρκετές πόλεις της ελλαδικής επικράτειας το 280 π.Χ. Προφορικός πολιτισμός ο Κελτικός κατά την κλασική περίοδο δεν άφησε πίσω του γραπτές μαρτυρίες. Οι αναφορές μας -αρνητικές και προκατειλημμένες ως επί το πλείστον- προέρχονται από Έλληνες και Ρωμαίους συγγραφείς.
Τα περισσότερα εξ όσων γνωρίζουμε για τον τρόπο ζωής των Κελτών προέρχονται από την Ιρλανδία -τον μεγαλύτερο σε πληθυσμό από τους κελτικούς λαούς. Γραπτές μαρτυρίες υπάρχουν για τους Γαλάτες της κεντρικής και δυτικής Ευρώπης από ρωμαϊκές γραπτές μαρτυρίες, αναξιόπιστες στο βαθμό που εκπροσωπούσαν την πολιτική άποψη της Ρώμης.
Φαίνεται πως οι πρώιμες κελτικές κοινωνίες ήταν οργανωμένες γύρω από τις πoλεμικές δραστηριότητες -μια δομή που χαρακτηρίζει όλους τους πολιτισμούς που βρίσκονται σε διαδικασία μετανάστευσης, όπως οι Ούννοι και αργότερα οι Γερμανοί. Αν και οι κλασικοί Έλληνες και Ρωμαίοι συγγραφείς θεωρούσαν τους Κέλτες βίαους φρενοβλαβείς, η πολεμική τους δραστηριότητα δεν ήταν μια οργανωμένη διαδικασία εδαφικών κατακτήσεων. Ανάμεσα στους Κέλτες η πολεμική δραστηριότητα ήταν μάλλον μια "αθλητική δραστηριότητα" και εστιαζόταν σε επιδρομές και κυνήγια. Στην Ιρλανδία, ο θεσμός του φιάννα απευθυνόταν σε νέους αριστοκράτες πολεμιστές που εγκατέλειπαν την φυλετική τους περιοχή για κάποιον χρονικό διάστημα, προκειμένου να επιδοθούν σε επιδρομές και κυνήγι, αναγκαίο συστατικό της τελετής ενηλικίωσής τους και διαμόρφωσης κοινωνικού status. Όταν οι Κέλτες ήλθαν σε επαφή με τους Ρωμαίους, άλλαξαν και τον τρόπο πολεμικής τους οργάνωσης, έτσι ώστε να είναι ικανοί να αμύνονται ενάντια σε μεγαλύτερο αριθμητικά στρατό.
Η κελτική κοινωνία ήταν ιεραρχικά δομημένη σε τάξεις. Τις φυλές κυβερνούσαν βασιλείς και οι πολιτικοί θεσμοί τους διακρίνονταν για την πλαστικότητά τους. Σύμφωνα με ρωμαϊκές και ιρλανδικές πηγές, η κελτική κοινωνία διαιρείτο σε τρεις ομάδες: μια πολεμική αριστοκρατία, μια τάξη διανοητών στην οποία περιλαμβάνονταν οι δρυίδες, οι ποιητές και οι δικαστές, και μια τρίτη στην οποία περιλαμβάνονταν όλοι οι άλλοι.
Οι δομικές μονάδες της κελτικής κοινωνίας ήταν η φυλή και η συγγένεια. Η εθνική ταυτότητα καθοριζόταν από ευρύτερη φυλετική ομάδα που ονομαζόταν τουάθ ("too-awth") που σημαίνει στα Ιρλανδικά ("λαός") αλλά στηριζόταν στην μικρότερη οργανωτική ομάδα συγγένειας, την πατριά που ονομαζόταν κενέντλ (ke-na-dl), ή "kindred" (συγγένεια) στα Ιρλανδικά. Η πατριά ήταν εκείνη που παρείχε την ταυτότητα και την προστασία. Καθώς ήταν καθήκον της πατριάς να προστατεύει τα άτομα, τα εγκλήματα κατά του ατόμου δικάζονταν ενώπιον όλης της πατριάς.
Η κελτική κοινωνία βασίστηκε σχεδόν εξ ολοκλήρου στον βουκολισμό και την ανατροφή βοοειδών ή προβάτων. Απ’ ό,τι φαίνεται υπήρξε γεωργική εκμετάλλευση στον κελτικό κόσμο, αλλά όχι σημαντική. Η σημασία των βοοειδών και της ποιμενικής ζωής δημιούργησε έναν μοναδικό θεσμό στην κελτική, ιδιαίτερα την ιρλανδική, ζωή, τις επιδρομές για την αρπαγή ζώων, δηλαδή την ζωοκλοπή. Οι μόνες πηγές για τις κελτικές θρησκευτικές πρακτικές γράφτηκαν από Ρωμαίους και Έλληνες, οι οποίοι θεωρούσαν τους Κέλτες ως κάτι περισσότερο από τα ζώα, και από ύστερους Κέλτες συγγραφείς στην Ιρλανδία και την Ουαλία, που έγραφαν όμως από μια συγκεκριμένη χριστιανική οπτική γωνία. Μπορούμε, όμως, να έχουμε μια μερική εικόνα για την κελτική θρησκεία βασισμένη στους συχνά εχθρικούς απολογισμούς των κλασικών συγγραφέων. Οι Κέλτες ήταν πολυθεϊστές. Οι θεοί τους φαίνεται πως προήλθαν από τις πιό πρωτόγονες, ινδοευρωπαϊκές πηγές στις οποίες στηρίχτηκαν οι πολυθεϊστικές θρησκείες της Ελλάδας, της Περσίας και της Ινδίας. Οι κελτικοί θεοί. Το γεγονός ότι οι Κέλτες πίστευαν στην μεταθανάτια ζωή, επιβεβαιώνεται από την αρχαιολογική μαρτυρία, καθώς πολλά από τα αντικείμενα καθημερινής χρήσης θάβονταν εν είδει κτερισμάτων μαζί με τους νεκρούς.

Η χύτρα (Cauldron) Gundestrup. Εθνικό μουσείο Δανίας. Courtesy Malene Thyssen.

Στην κελτική τέχνη η οφαλμαπάτη και η μεταμόρφωση είναι κοινός τόπος: το μάτι εξαπατάται στη θέα διάφορων ζώων ή προσώπων. Εάν το αντικείμενο περιστραφεί, τα σχέδια μεταμορφώνονται, αποκαλύπτοντας άλλα θέματα. Η γεωμετρία και οι αριθμοί είναι το σταθερό θεμέλιο της κελτικής τέχνης, ενώ ο κύκλος και ο αριθμός 3 είναι ιδιαίτερα σημαντικοί. Κάτω από όλη αυτή την τέχνη υποκρύπτεται είναι μια βαθιά εκτίμηση της δυνατότητας διαμόρφωσης της κελτικής αισθητικής για τις φυσικές μορφές -φύλλα, ζώα και πρόσωπα.





3. «Δέκα λαϊκά κέλτικα παραμύθια», στην εξαιρετική, καλαίσθητα χαρτόδετη, σειρά «Παραμύθια του κόσμου». Την επιλογή των παραμυθιών, τη διασκευή - επεξεργασία, τον πρόλογο και τα λαογραφικά σχόλια υπογράφει η πολυγραφότατη συγγραφέας παιδικών βιβλίων Αυγή Β. Παπάκου - Λάγου. Τη μετάφραση ο Παναγιώτης Κ. Παπάκου, ενώ η όμορφη έγχρωμη εικονογράφηση είναι του Στ. Μαρίνοβ Γκεοργκίεβ.

Η Σκοτία, μια πανέμορφη χώρα, με τα πολλά και καλοδιατηρημένα κάστρα της, τα καταπράσινα λιβάδια της, τις λίμνες, τον ολόλαμπρο ήλιο της και τις φοβερές ομίχλες της, τα ήθη, τα έθιμα, τις εντυπωσιακές παραδοσιακές φορεσιές, τα παραδοσιακά πνευστά της μουσικά όργανα - γκάιντες και πίπιζες - ενέπνευσε στον - κέλτικης καταγωγής - λαό της πολλές ιστορίες, θρύλους και παραμύθια, που είναι «ένα πανάρχαιο, πανανθρώπινο, λογοτεχνικό είδος». Οπως σημειώνει προλογικά η Αυγή Παπάκου -Λάγου, «οι παλιοί Κέλτες ζούσαν αντάμα με το ανεξήγητο και το μυστηριώδικο, σ' έναν κόσμο ανάμεσα στο πραγματικό και το φανταστικό, το υπερφυσικό. Η ξαφνική ομίχλη ήταν τόσο πυκνή, που ονομαστοί κλέφτες εκμεταλλεύονταν τη σκοτεινιά και έκλεβαν ανενόχλητοι. Πώς, λοιπόν, να μην πιστεύουν σε εξωκόσμιες, υπερφυσικές δυνάμεις, αερικά, γοργόνες και ξωτικά, πότε φιλικά και πότε εχθρικά; (...) Τα κέλτικα παραμύθια, οι θρύλοι και οι παραδόσεις συγκεντρώθηκαν από μεγάλους λαογράφους. Ομως και πολλοί συγγραφείς και διανοούμενοι ασχολήθηκαν με την καταγραφή ή τη διασκευή τους, με ενθουσιασμό».

Πηγή: http://www2.rizospastis.gr/wwwengine/story.do?id=2119640